سردرد در کودکان مشکل شایعی است و نمی توان به عنوان مشکلی جدی در نظر گرفت. کودکان نیز همانند بزرگسالان دچار انواع مختلفی از سردرد از جمله میگرن یا سردرد تنشی می شوند.
گاهی احتمال اینکه همانند بزرگسالان سردردهای مزمن روزانه داشته باشند نیز وجود دارد. برخی مواقع سردرد در کودکان به دنبال عفونت، استرس زیاد، اضطراب یا ضربه های جزئی به سر ایجاد می شود.
حتما باید به علائم کودک خود توجه داشته باشید، در صورت تشدید سردرد یا بروز مکرر آن با پزشک مشورت کنید. خوشبختانه این عارضه با داروهای مسکن بدون نسخه و سبک زندگی سالم قابل درمان است.
انواع سردرد در کودکان
این نوع درد با توجه به علتی که دارد به دو دسته تقسیم بندی می شود که به شرح زیر است:
سردرد اولیه
منظور از نوع اولیه، سردردی است که به وضعیت دیگری مرتبط نیست. معمولا به دنبال سفت شدن ماهیچه ها، تغییر در سیگنال عصبی یا تورم در بخش هایی از مغز و گشاد شدن رگ های خونی ایجاد می شود.
سردرد ثانویه
این موارد در کودکان کمتر رخ می دهد. معمولا به دنبال ایجاد مشکلی در مغز یا بیماری های زمینه ای دیگر ایجاد می شود.
آشنایی با انواع سردرد اولیه
سردرد تنشی
یکی از انواع سردرد، سردرد تنشی است که از شایع ترین سردردهای اولیه است. معمولا استرس، درگیری عاطفی و ذهنی منجر به سردرد تنشی می شود.
میگرن
این عارضه ممکن است در اوایل کودکی شروع شود. محققان به این نتیجه رسیده اند که از هر 5 نوجوان، یک نفر دچار سردرد میگرن می شود.
میانگین سنی که برای این عارضه در افراد در نظر گرفته شده برای دختران سن 10 سالگی و پسران 7 سالگی است. در اغلب مواقع در این افراد سابقه خانوادگی سردرد میگرنی وجود دارد. برخی از دختران ممکن است سردرد میگرنی با دوره های قاعدگی رخ دهد.
خوشه ای
این نوع به صورت متوالی رخ می دهد و گاهی هفته ها یا ماه ها نیز طول می کشد و ممکن است هر یک یا 2 سال عود کند و حتی بسیار نادرتر از نوع میگرنی یا تنشی است. سردرد خوشه ای می تواند در کودکان بالای 10 سال رخ دهد و در پسران نیز شایع تر است.
علت سردرد در کودکان چیست؟
تا به حال علت اصلی ایجاد این عارضه مشخص نشده است. بسیاری از سردردها معمولا ناشی از سفتی ماهیچه و گشاد شدن رگ های خونی در سر ایجاد می شود.
معمولا درگیری ذهنی، عاطفی و استرس می تواند منجر به سردرد تنشی شود. سردردهای میگرنی ممکن است به دنبال تغییراتی در مواد شیمیایی یا سیگنال های عصبی رخ دهد.
موارد دیگر می تواند به دنبال سیگنال های درد از اعصاب سر، گردن و صورت باشد. معمولا افرادی که کمبود خواب دارند، دچار سردردهای مزمن می شوند.
تنها در موارد نادر ممکن است سردرد به دنبال مشکلاتی در مغز مانند تومور رخ داده باشد.
چه کودکانی در معرض خطر سردرد هستند؟
سردرد در کودکان به دلیل قرار گرفتن در معرض چنین مشکلاتی رخ می دهد:
- سابقه خانوادگی میگرن
- استرس
- آسیب به سر
- عدم کیفیت خواب
چه علائمی دارد
علائم سردرد در کودکان در هر فردی تفاوت دارد. علائم سردرد تنشی به شرح زیر است:
- درد به آرامی شروع می شود.
- در هر دو طرف سر احساس درد دارید.
- درد در پشت سر یا گردن احساس می شود.
- درد در اطراف سر احساس می شود.
- درد خفیف تا متوسط احساس می شود و شدید نیست.
- عادت خواب کودک تغییر کرده است.
علائم میگرن در کودکان:
- صورت کودک رنگ پریده می شود و ساکت به نظر می رسد.
- نوری چشمک زن یا تغییر در بینایی ایجاد می شود.
- احساس درد در یک یا هر دو طرف سر وجود دارد.
- دردی به صورت ضربان دار یا کوبنده احساس می شود.
- حساسیت به نور یا صدا وجود دارد.
- تهوع و استفراغ ایجاد می شود.
- همراه با تعریق است.
- شکم درد نیز احساس می شود.
علائم سردرد خوشه ای:
- احساس درد شدید در یک طرف سر
- گرفتگی یا آبریزش بینی
- تورم در پیشانی
- افتادگی یا تورم پلک
- کوچک و قرمز شدن مردمک
علائم سردرد ثانویه:
- شروع درد از صبح خیلی زود
- بدتر شدن درد با سرفه یا عطسه
- درد شدید
- شروع ناگهانی درد
- تغییر در بینایی
- شدیدتر شدن یا مداومت سردرد
- ضعف در بازو یا پاها یا ایجاد مشکلات تعادلی
- تشنج و صرع
- استفراغ بدون حالت تهوع یا سایر علائم ویروس معده
- بیدار شدن با شدت درد سر
گاهی علائم سردرد می تواند همانند سایر بیماری ها باشد. حتما برای تشخیص شرایط خود به پزشک مراجعه کنید.
نحوه تشخیص چگونه است؟
زمانی که به متخصص مغز و اعصاب مراجعه می کنید، در خصوص علائم و سابقه بیماری کودک شما سوال خواهد کرد. در صورت نیاز معاینات فیزیکی را انجام می دهد که ممکن است شامل یک معاینه عصبی باشد.
سوالات مربوط به سردرد نیز از جمله مدت زمان سردرد، زمان شروع آن و… پرسیده می شود. اگر کودک مشکوک به وضعیت جدی تر باشد، ممکن است از چنین راهکارهای تشخیصی نیز کمک گرفته شود:
- ام آر آی
- سی تی اسکن
- پونکسیون کمری
سردرد در کودکان چگونه درمان می شود؟
درمان بسته به علائم، سن و سلامت عمومی کودک شما متفاوت است. همچنین بسته به نوع سردرد و شدت آن نیز تفاوت دارد. هدف از درمان، جلوگیری از بروز سردرد است. راهکارهای درمانی توصیه شده به شرح زیر است:
- داشتن خواب کافی
- مصرف داروهای تجویز شده
- کنترل استرس
- خودداری از غذاها و نوشیدنی های محرک
- خودداری از حذف هر وعده غذایی
- تغییر در رژیم غذایی کودک
- انجام تمرینات ورزشی
سردردهای میگرنی با مصرف دارو قابل کنترل است. در برخی موارد نیاز به مراقبت های فوری پزشکی دارد. گاهی برخی از بیماران باید یک شب در بیمارستان بمانند تا تحت نظر باشد، حتی برای برخی باید جراحی انجام گیرد.
یکی از راهکارهای درمانی تزریق بوتاکس برای میگرن است که به صورت تخصصی توسط دکتر فاطمه طاهریان انجام می شود.
چگونه می توان از سردرد جلوگیری کرد؟
گاهی می توان از این عارضه با در نظر گرفتن چنین مواردی جلوگیری کرد:
- باید اطمینان داشته باشید که به اندازه کافی و هر شب در ساعت مشخصی می خوابند و بیدار می شوند.
- وعده های غذایی را باید در زمان مناسبی استفاده کنید. نباید هیچ یک از وعده های غذایی کودک حذف شود.
- آب زیادی طی روز نوشیده شود.
- کودک باید طی روز ورزش منظم یا بازی کند.
- آنها را تشویق کنید که هر موردی که آزارشان می دهد را با شما در میان بگذارند.
به این نکته توجه داشته باشید که برخی از کودکان به برخی از مواد غذایی از جمله شکلات، گوشت های ترکیب شده با نیترات (پپرونی، هات داگ و…)، غذاهای حاوی مونوسدیم گلوتامات، کافئین و غذاهای سرخ شده حساس هستند.
باید مدتی این مواد غذایی را از رژیم غذایی کودک حذف کنید تا متوجه شوید که آیا سردرد برطرف می شود یا خیر.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در چنین مواقعی باید به پزشک مراجعه کنید:
- هر روز سردرد دارد، به خصوص اگر درد در مدرسه و بازی کردن تداخل داشته باشد.
- سردرد همراه با مشکلاتی از جمله چشم درد، گوش درد، استفراغ یا حالت تهوع، حساسیت به نور و صدا یا بی حسی رخ می دهد.
- سردرد همچنان بدتر می شود.
- سردردی شبیه به سایر اعضای خانواده رخ می دهد.
- به قدری شدید است که از خواب بیدار می شود.
- به آسیب سری که بعد از یک هفته بهبود نمی یابد، توجه داشته باشید.
بدون دیدگاه