مایع مغزی نخاعی چگونه آنالیز می شود؟

مایع مغزی نخاعی یا همان CSF مایعی شفاف و بی رنگ است که در مغز و نخاع انسان وجود دارد.

مغز و نخاع، سیستم عصبی مرکزی بدن را تشکیل می دهند. همه فعالیت‌هایی که ما  انجام می‌دهیم، توسط سیستم عصبی مرکزی بدن، کنترل و ساماندهی می‌شوند. به طور مثال حرکت عضلات ، نحوه عملکرد اعضای بدن، تفکر و برنامه ریزی پیچیده را پشتیبانی می‌کند. مایع مغزی نخاعی با محافظت در برابر فشار یا آسیب ناگهانی به مغز یا نخاع، به مراقبت از سیستم عصبی بدن، می‌پردازد. 

CSF مواد زائد و اضافی مغز را از دفع می‌کند و به سیستم عصبی مرکزی انسان کمک می‌کند تا به خوبی کار خود را انجام دهد.

آنالیز مایع مغزی نخاعی (CSF) چیست؟

آنالیز مایع مغزی نخاعی یا تجزیه و تحلیل CSF به گروهی از آزمایشات گفته می‌‌شود که در آن با بررسی مایع مغزی نخاعی انواع بیماری‌های‌ مغز و نخاع را تشخیص می دهیم.

مایع نخاعی مایعی شفاف و بدون رنگ است که دراطراف مغز و نخاع بدن ما درگردش است. CSF با عملکردی مانند بالشتک در برابر ضربه یا آسیب ناگهانی به مغز یا نخاع ، به محافظت از این سیستم کمک می‌کند. مایع نخاعی مواد غیر مفید مغز را از آن بیرون کرده و به سیستم عصبی مرکزی ما کمک می‌کند تا به خوبی کار کند.

آنالیز مایع مغزی نخاعی برای چه کاری استفاده می شود؟

آنالیز مایع مغزی نخاعی برای تشخیص  بیمار‌هایی که در ذیل به آن اشاره شده، استفاده می‌گردد:

بیماری‌های عفونی مغز و نخاع از جمله:

• مننژیت و انسفالیت
• اختلالات خود ایمنی مانند سندرم گیلن-باره و مولتیپل اسکلروزیس (MS)
• خونریزی در مغز
• تومورهای مغزی

چرا به آنالیز مایع نخاعی نیاز داریم؟

اگر متوجه نشانه‌هایی از عفونت مغز یا نخاع یا مشکلات خودایمنی نظیر مولتیپل اسکلروزیس (MS) در بدن خود، شدید، شما احتمالا به آنالیز مایع نخاعی، احتیاج دارید. علائم عفونت مغز یا نخاع از جمله موارد ذیل است:

• تب
•  سردرد شدید
•  تشنج
• گرفتگی عضلات گردن
• تهوع و استفراغ
• حساسیت به روشنایی
• دو بینی
• اختلال در رفتار
• گیجی و عدم تعادل

 نشانه‌های بیماری MS شامل:

• تاری یا دو دید
• گزگز ناحیه بازوها، پاها و صورت
• اسپاسم عضلات
• ضعف عضلات
• سرگیجه
• مشکلات ادراری و عدم کنترل مثانه

همچنین نشانه‌های سندرم گیلن باره شامل ضعف و سوزن سوزن شدن در پاها، بازوها و بالاتنه بدن خواهد بود. چنانچه بخش مغز یا نخاع شما صدمه دیده یا به سرطان بدخیم مبتلا هستید ک به مغز یا نخاع‌تان سرایت کرده است، ممکن است نیازمند به تجزیه و تحلیل CSF باشید.

 آنالیز مایع مغزی نخاعی چگونه انجام می‌گردد؟

مایع مغزی نخاعی شما با شیوه‌ای به نام پانکچر نخاعی جمع آوری می‌شود. دریافت مایع مغزی نخاعی غالبا در بیمارستان توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب انجام می‌گیرد.

 در روش پانکچر نخاعی شما به پهلو می‌خوابید یا روی تخت خواهید نشست. پزشک برای مراقبت‌های بهداشتی کمر شما را پاک کرده و آماده می‌کند. سپس ماده بیهوشی به پوست شما تزریق می‌گردد. باید بدانید که شما در طول تزریق، احساس ناراحتی و درد نخواهید داشت. همچنین قبل از تزریق ماده بیهوشی، یک کرم بی حس کننده هم به پشت شما زده شود.

زمانی که بدن شما بطور کامل بی‌حس گردید، یک سوزن باریک و توخالی ما‌بین دو مهره در بخش پایین ستون فقرات قرار خواهد گرفت.

در قسمت بعد، مقدار کمی مایع مغزی نخاعی را جهت آزمایش از ستون فقرات خارج می‌نمایند که تقریبا حدود پنج دقیقه، زمان خواهد برد.فقط بدانید که شما باید زمانی که مایع مغزی نخاعی را از بدن‌تان خارج می‌کنند، حتما باید کاملا بی حرکت باشید.امکان دارد از شما خواسته شود که بعد از انجام این روش ، شش ساعت به پشت دراز بکشید. این کار باعث می‌شود تا از سردرد شما جلوگیری شود.

آیا برای آمادگی در آنالیز مایع مغزی نخاعی, لازم است کاری از قبل انجام دهم؟

 برای آنالیز مایع مغزی نخاعی بیمار، نیازی به آماده سازی خاصی نخواهد بود، اما ممکن است قبل از گرفتن تست، پزشک تخلیه مثانه و روده‌ها را برای بیمار توصیه کند.

 خطرات آنالیز مایع مغزی نخاعی چیست؟

طی بررسی‌های انجام شده در آنالیز مایع مغزی نخاعی،  خطر آسیب نخاعی بسیار پایین است. بعد از گرفتن تست ممکن است بیمار دچار سردرد شود.

بررسی‌ها نشان میدهد که تقریباً از هر ۱۰ نفر بیمار، یک نفر دچار سردرد می‌‌شود که تقریبا برای چندین ساعت یا نهایتا یک هفته یا کمتر ادامه پیدا می‌کند. اگر سردرد افراد بیشتر از چند ساعت طول بکشد، باید با پزشک متخصص خود، صحبت کنند. پزشک ممکن است برای درمان و تسکین درد برای بیمار دارو تجویز کند.

معمولا ممکن است در ناحیه ستون فقرات در قسمتی که سوزن قرار‌داده شده، احساس درد و حساسیت وجود داشته باشد و مقداری خونریزی در محل رخ دهد.

نتایج آنالیز مایع مغزی نخاعی

نتایج آنالیز مایع مغزی نخاعی می تواند نشان دهد که بیمار به یک عفونت، اختلال خود ایمنی مانند مالتیپل اسکلروزیس یا بیماری‌های نخاع و … مبتلا شده است. پزشک برای تایید تشخیص آنالیز مایع‌ مغزی نخاعی بیمار، آزمایش‌های بیشتری را توصیه می‌کند.

بعضی ازعفونت‌ها مثل مننژیت با منشاء باکتری‌، بسیار برای سلامتی بیمار خطرناک هستند. اگر پزشک در بیمار وجود مننژیت باکتریایی یا عفونت جدی دیگری را تشخیص دهد، ممکن است قبل از تایید کشت آنالیز مایع‌نخاعی دارو تجویز کند.

آنالیزمایع مغزی نخاعی در کودکان

هر شیرخواری که پس از تولد، علائم عفونت سیستم عصبی را نشان دهد باید آنالیز مایع مغزی نخاعی برای او انجام گردد. طی بررسی های به‌عمل آمده گفته می‌شودکه بهترین روش تشخیص مننژیت در کودکان، آنالیز مایع مغزی نخاعی است.

نکته‌ ای که در درمان مننژیت برای کودکان بسیار اهمیت دارد، شروع به موقع درمان برای کودک است. به همین علت در اکثر موارد قبل از آماده شدن جواب آزمایش مایع مغزی- نخاعی، کودک باید بستری گردد.  شروع درمان اگر با تاخیر انجام گردد، ممکن است مننژیت ، خطر مرگ را برای کودک به همراه داشته باشد.

برای کسب اطلاعات و راهنمایی های بیشتر در زمینه بیماری های مغز و اعصاب می توانید با بهترین متخصص مغز و اعصاب به صورت آنلاین مشاوره داشته باشید.